Nikka – silna konkurencja dla szkockiej whisky

Japonia nie przychodzi na myśl jako pierwsza, kiedy myślimy o whisky. Pierwsze skojarzenia ze złocistym alkoholem wiążą się ze Szkocją, Irlandią USA, a czasem nawet z Kanadą. Azjatyckie gorzelnictwo ma się jednak całkiem dobrze i każdego roku prezentuje coraz to nowsze i bardziej zadziwiające wydania różnych trunków. Japońska whisky spokojnie może równać się z tą z Europy i Ameryki – nic dziwnego, azjatyccy gorzelnicy szkolili się w temacie właśnie w tych krajach.

Nikka to stale rosnąca w siłę i coraz bardziej popularna na całym świecie japońska marka produkująca single malt whisky. Jej założycielem był mężczyzna uznawany za ojca whisky Kraju Kwitnącej Wiśni - Masataki Taketsuru. Brand posiada obecnie dwie destylarnie, w których wytwarza trunki inspirowane szkocką whisky – głównie single malty oraz destylaty zbożowe, wykorzystując przy tym bogatą naturę ich lokalizacji. Nikka oferuje obszerny katalog produktów, wśród których każdy znajdzie coś dla siebie.

Whisky w Japonii

Historia głosi, że whisky została wprowadzona do Japonii przez komandora Matthew Perry'ego w 1854 roku podczas jednej z misji, mających na celu odwrócenie trwającej ponad 220 lat japońskiej polityki narodowej izolacji. Millard Fillmore, sprawujący wówczas urząd prezydenta USA, zlecił Perry'emu i jego zespołowi zabezpieczenie szlaków handlowych i zapewnienie dostaw węgla. Osiem miesięcy później traktat uzgodnił otwarcie amerykańskiego konsulatu. W ramach osłodzenia umowy, Amerykanie przywieźli ze sobą prezenty dla cesarza. Wśród podarków takich jak rolnicze narzędzia i broń znalazła się również 110-galonowa beczka whisky! Trunek poruszył wyobraźnię Japończyków, którzy dekady później zamarzyli o samodzielnej produkcji.

Obecnie w Japonii działa zaledwie 8 gorzelni produkujących zarówno whisky single malt, jak i blended. Każda gorzelnia ma swój własny styl, metodę destylacji i dojrzewania, jednak większość z nich jest zgodna ze sprawdzonymi tradycjami szkockich gorzelników. Spora część założycieli i właścicieli azjatyckich destylarni szkoliła się w Europie, kiedy w na terenie Japonii jeszcze mało kto słyszał o bursztynowym alkoholu. Cztery z ośmiu japońskich gorzelni mieszczą się w pobliżu Tokio, dwie położone są dalej na południowy zachód, inna na dalekiej północy, a jeszcze kolejna na wyspie Hokkaido. Japonia jest stosunkowo „nowa” w produkcji whisky w porównaniu ze Szkocją, Irlandią i USA – pierwsze destylarnia na azjatyckim kontynencie powstała w 1923 roku. Została założona niedaleko Osaki przez Yamazaki, twórcę marki Nikka. Po wojnie whisky stała się bardzo modnym napojem w Japonii. Zaczęła być kojarzona z zachodem i nowoczesnością. Zamożni mieszkańcy Japonii pili importowaną szkocką oraz słody coraz wyższej jakości z rodzimych gorzelni.

Jak to wszystko się zaczęło, czyli jak Masataki Taketsuru opanował sztukę destylacji

W 1918 roku Settsu Sake Brewery Company wysłała młodego, entuzjastycznego studenta chemii do Szkocji, aby osobiście poznał sekrety whisky. Pragnienie wiedzy Masataki Taketsuru nie znało granic. Po przyjeździe zapisał się na kurs chemii stosowanej na Uniwersytecie w Glasgow, a niedługo później udał się na północ kraju do Elgin, aby odszukać autora książki The Manufacture of Spirit, którym był JA Nettleton. Obszerny tom stał się biblią dla Japończyka, która cierpliwie tłumaczył na swój język każdą z 450 stron. Po miesiącach spędzonych ze swoim mistrzem na nauce, niezrażony i natchniony student wyruszył w dalszą drogę po Szkocji, kierując się w stronę kolejnych destylarni w celu odbycia w nich praktyk. Udało mu się obserwować gorzelników między innymi w zakładzie Grant, gdzie spędził tydzień. To wtedy Masataki poznał swoją żonę, z którą niedługo później zamieszkał w regionie Campbeltown, gdzie odbył sześciomiesięczny staż w gorzelni Hazelburn. Taketsuru z nowym bagażem doświadczeń powrócił do Japonii w 1920 roku, gotowy wykorzystać nabytą wiedzę.

Pierwsza destylarnia marki Nikka

W rodzimym kraju na młodego Japończyka czekała zła wiadomość. Firma Settsu Sake Brewery ucierpiała w trakcie kryzysu inflacyjnego i zaniechała projekt. Kolejne parę lat Masataki pracował jako nauczyciel chemii w szkole, aż do czasu kiedy Shinjiro Torii nie zatrudnił go u siebie. Torri był farmaceutą i gorzelnikiem, który założył grupę Kotobukiya, przemianowaną w kolejnych latach na Suntory - firma ta wywołała tsunami w branży whisky, kiedy w 2014 roku przejęła Beam Inc., przedsiębiorstwo znane z produkcji Jim Beama. Wracając do XX wieku, Taketsuru zdobył możliwość prowadzenia pierwszej destylarni w Japonii o nazwie Yamazaki. Z czasem jednak przeniesiono go do działu produkcji piwa, co nie spodobało się Japończykowi. Rozczarowany i czując potrzebę powrotu do swojego prawdziwego powołania, zrezygnował z upływem dziesięcioletniego kontraktu i zaczął szukać inwestorów do własnego projektu. Taketsuru wierzył, że aby produkować whisky równą szkockiej, musiał pozostać wierny całemu ich podejściu. Środowisko, w którym miała powstać destylarnia, było kluczowe. Po wielu poszukiwaniach znalazł miejsce w Yoichi, małej wiosce rybackiej, na najbardziej wysuniętej na północ wyspie Hokkaido w Japonii. Tereny otoczone górami i morzem zapewniały chłodny i wilgotny klimat, niezwykle zbliżony do klimatu Szkocji. Dodatkowym plusem był fakt, że w okolicach wioski uprawiano jęczmień. Wraz z rozwojem marki, w 1969 roku, firma postanowiła otworzyć kolejny zakład – Miyagikyo. Podczas gdy Yoichi specjalizuje się w produkcji whisky słodowej, Miyagikyo skupia się na zbożowych trunkach.

Tajemnicza nazwa Nikka

W 1934 roku Taketsuru i Rita przenieśli się do Yoichi, aby nadzorować budowę swojej nowej destylarni. Małżeństwo początkowo postanowiło nazwać firmę Dainipponkaju, co w luźnym tłumaczeniu oznacza: dai – wspaniały, Nippon – Japonia, kaju- sok owocowy. Skrótem od tej nazwy stał się wyraz Nikka. Tak też nazwano pierwszy destylat wypuszczony przez destylarnię w 1940 roku.

Japonia versus Szkocja

W branży alkoholowej coraz częściej słyszalne są opinie, że whisky szkocka whisky powinna poważnie zacząć się obawiać konkurencji zza oceanu. Niedawno japońska mieszanka Yamazaki Single Malt została wybrana przez Jima Murray'a najlepszą whisky na świecie w jego raz do roku wydawanej książce Whisky Bible, która podsumowuje nowinki ze świata whisky sprzed ostatnich 12 miesięcy. Nikka drepcze Yamazaki po piętach. Coraz więcej smakoszy single malt whisky zwraca się w stronę japońskich destylatów – jedni z ciekawości, a drudzy zapoznani już wyjątkowym smakiem azjatyckiej whisky, stawiają na pewną jakość i wyjątkowy smak.

Coffey Still – wyjątkowy destylator

Na etykietach wielu japońskich wypustów dojrzymy napis coffey still, który może wywołać skojarzenia z kawą i konsternację, ponieważ nie ma nic wspólnego z tym ciepłym, pobudzającym napojem. Coffey to rodzaj destylatora, którego nazwą pochodzi od nazwiska jego wynalazcy Aeneasa Coffeya. W 1830 roku wizjoner stworzył wyjątkową machinę do destylacji ciągłej, która tak chętnie jest wykorzystywana dziś w gorzelniach Kraju Kwitnącej Wiśni. Urządzenie stało się bardziej wydajną alternatywą dla klasycznego destylatora. Dzięki podgrzewaniu cieczy maszyna jest zdolna do ciągłej destylacji, zamiast wymagać skupiania się na poszczególnych partiach. W dodatku może wytwarzać alkohole o większej mocy. Urządzenie składa się z dwóch kolumn zawierających szereg komór oddzielonych podgrzewanymi płytami. Płyty są naznaczone małymi otworami, aby umożliwić przepływ w pary i oparów spirytusowych, które po skropleniu stają się spirytusem. W przeciwieństwie do alembików, destylatory Coffey są szybsze i wymagają mniejszego nakładu pracy oraz wytwarzają czystszy destylat o lżejszej masie i delikatniejszym profilu smakowym. Marka Nikka zdecydowała się na innowacyjną metodę i pierwszy destylator Coffey sprowadziła do Japonii w 1963, a drugi w 1966 roku. Sam Masataki Taketsuru uczył się, jak obchodzić się ze sprzętem tego typu podczas praktyk w James Calder w 1919 roku.

A Ty, na co postawisz?

Katalog marki Nikka jest niezwykle obszerny i posiada wiele różnych linii produktów: Yoichi Single Malt (dwa zróżnicowane wypusty destylowane w pierwszej wybudowanej destylarni), Miyagikyo Single Malt (dwie propozycję od nowszej gorzelni), Taketsuru Pure Malt (mieszanka whisky słodowych, stworzona na cześć założyciela marki), From The Barrel (blend w kultowej, kwadratowej butelce), Nikka Coffey Grain Whisky (whisky zbożowa, destylowana w wyjątkowym destylatorze), Nikka Coffey Malt Whisky (single malt z destylatora Coffey), Nikka Days (whisky łącząca torfowe słody i whisky zbożową), The Nikka (destylat dojrzewający przez dekady w beczkach, stworzony w hołdzie tradycji) oraz Super Nikka (blend o torfowym i wiśniowym zabarwieniu). W ofercie marki znajdziemy również tonik i gin destylowany metodą Coffey Still.

Jak w pełni raczyć się japońską whisky?

Umiejętność nalewania, przechowywania i cieszenia się single maltem to tylko część równania. Aby zmaksymalizować przyjemność, zdecydowanie zalecamy posiadanie czystego podniebienia. Nie mamy na myśli tego w dosłownym znaczeniu, więc nie chwytaj za szczoteczkę do zębów ani płyn do płukania ust. Takie postępowanie przyniesie odwrotny skutek i pozostawi na krótką chwilę podniebienie miętowe, świeże, ale skutecznie bezużyteczne. Oczyszczanie podniebienia, które mamy na myśli, to picie wody przed whisky, która zmyje wszelkie zanieczyszczenia z ust. Przed spożyciem zaleca się również spożywanie lekkich posiłków, unikając ciężkiego czosnku, cebuli lub przypraw. Przed pierwszym łykiem należy podnieść szklankę whisky do światła, aby dojrzeć jej barwę. Możemy ją określić jako przejrzystą, bladą, bursztynową, rdzawą, a nawet zwęgloną. Kolor trunku z góry pozwala urodzić się przypuszczeniom, w jakich beczkach dojrzewał destylat lub czy był rozcieńczany wodą. W dodatku możesz przytrzymać szklankę pod kątem 45 stopni i obróć ją, aby whisky pokryła szklane ściany. Jeśli whisky spływa szybko po szkle, często świadczy to o lekkim, możliwie młodym wyrazie. Powolne, tłuste czołganie się na dno jest zwykle oznaką starszej whisky. Istotną częścią rytuału jest zapoznanie się z aromatem przed pierwszym łykiem. Warto zamknąć oczy i wyobrazić sobie zapachy owoców, roślin, minerałów, ziemi, drewna i innych, co pozwoli zwiększyć zdolność ich smakowania. Jest bardzo prawdopodobne, że podczas pierwszego zaczerpnięcia się aromatami, poczujesz jedynie związki etanolu. Podczas drugiej i trzeciej próby esencja zapachów stanie się bardziej wyrazista. Ostatnim etapem będzie zaczerpnięcie łyka ze szklanki. Po połknięciu weź haust powietrza. Utrzymujący się smak rozejdzie się po Twoim języku z chłodną bryzą. Możesz wyróżnić słodkie – jak na przykład nuty ciastek, słone – sól morską, gorzkie- skórka cytryny i kwaśne – sok z limonki - akordy.