Whisky Arran - spełnione marzenie Harolda Currie

Położona na zachodnim wybrzeżu Szkocji, około 60 km na południowy zachód od Glasgow, zarządzana niezależnie destylarnia Arran jest uznawana za czołową szkocką gorzelnię i silnego przedstawiciela słodów z regionu zwanego potocznie „Wyspy”. Kiedy myślimy o najlepszych szkockich destylarniach, zakładamy, że wszystkie one powstały dekady temu. Nie dotyczy to jednak wszystkich gorzelni – destylarnia Arran została otwarta w latach 90. XX wieku. O godzinie 14.29 dnia 29 czerwca 1995 roku pierwszy od ponad wieku spirytus został legalnie wydestylowany na wyspie Arran. Była to kulminacja marzenia Harolda Currie, człowieka z ogromnym doświadczeniem w branży gorzelniczej, który poszukiwał w Szkocji odpowiedniego miejsca, aby założyć nową destylarnię. Przyjaciel znawcy whisky, architekt David Hutchison, zasugerował wyspę Arran, a następnie osobiście zaprojektował budynki, w których dziś mieści się destylarnia.

Do Harolda dołączyli jego synowie, Paul i Andrew. Chociaż to Islay jest dziś uznawana za jednego z kluczowych graczy w produkcji szkockiej whisky i znana jest na całym świecie ze swoich torfowych i dymnych dramów, to w rzeczywistości słody z wyspy Arran jako pierwsze cieszyły się największym uznaniem wśród wczesnych koneserów i dziś dość szybko odzyskują swoją pozycję.

Opowieść o orłach

Budowa nowej destylarni rozpoczęła się w 1994 roku, a ukończenie projektu zajęło prawie rok. Opóźnienia były spowodowane przez dwa gniazdujące na budowie orły. Legenda ta wyjaśnia istnienie dwóch sylwetek tych dostojnych ptaków na etykietach dramów marki Arran. Mówi się, że budowlańcy nie chcieli siłą pozbywać się ptaków, dlatego cierpliwie czekali, aż orla rodzina przeniesie swoje gniazdo w inne miejsce. Podobno dwa orły do dzisiaj chętnie odwiedzają destylarnię i zataczają nad nią koła, obserwując destylację złocistego płynu z nieba.

Wyspa Arran – zapomniana mekka whisky

Whisky była zakazana w Szkocji przez około 40 lat pod koniec XVIII i na początku XIX wieku po tym, jak jej rosnąca popularność zwróciła uwagę rządu, który chciał czerpać korzyści z jej produkcji. Doprowadziło to do nielegalnej sprzedaży produktów małych prywatnych aparatów destylacyjnych i nieoficjalną produkcję złocistych płynów. Nielegalna destylacja i przemyt zaczęły być powszechne w całej Szkocji, ale działalność ta była głównie związana z regionami Highlands. Speyside, Campbeltown i Islay. To właśnie te tereny były najczęściej sprawdzane i kontrolowane.

Arran, jeden z głównych graczy w eksporcie whisky w tamtym czasie, był w całej sytuacji kompletnie pomijany, co pozwoliło bez przeszkód budować na wyspie zaplecze nielegalnej produkcji whisky – nie trwało to jednak długo. Jeszcze wcześniej wyspa była znana z około 50 działających, nieoficjalnych gorzelni. W 1817 roku dwóch mężczyzn i kobieta zostali zastrzeleni na Arran przez akcyzatorów podczas przemytu whisky. Zmiana prawa w 1823 roku sprawiła, że legalna destylacja stała się jednak o wiele bardziej atrakcyjną propozycją, a nielegalne zakłady wymarły. Nie były w stanie konkurować z niższymi kosztami transportu wielu nowych destylarni w miejscach takich jak Campbeltown, gdzie powstały aż 34 takie destylarnie.

Idealna lokalizacja

Co spowodowało, że Harold Currie postanowił postawić destylarnię właśnie na wyspie Arran – w miejscu, gdzie ostatni raz złocisty alkohol był destylowany dekady temu? Zakład mieści się w miasteczku Lochranza, które jest łatwo dostępne dla turystów, co w oczywisty sposób wspiera finansowanie gorzelni. Dziś co roku destylarnię odwiedza ponad 60 000 osób, z czego około połowa to turyści z zagranicy. Zwiedzanie destylarni prowadzone jest przez doświadczonych przewodników i rozpoczyna się od prezentacji audiowizualnej w centrum dla zwiedzających, a następnie przechodzi do szczegółowej ekspozycji procesu destylacji w samej destylarni. Głównym powodem wyboru lokalizacji było jednak coś innego – woda. Na wyspie znajduje się Loch Na Davie, które uważa się za źródło najczystszej wody w Szkocji! Jakość wody zależy od naturalnej filtracji przez warstwy czerwonego granitu i torfu. Wyspa w dodatku korzysta z ciepłego mikroklimatu zapewnianego przez morską bryzę, czyste górskie powietrze, co buduje perfekcyjne warunki do leżakowania whisky. I wreszcie, ostatni powód dla którego wyspa została wybrana na lokalizację destylarni to jej długa historia destylacji, którą warto było napisać od nowa.

Unikalne magazyny

Destylarnia Arran, podobnie jak większość szkockich zakładów, korzysta z jęczmienia słodowanego w zaprzyjaźnionej słodowni. Proces produkcji whisky Arran rozpoczyna się od odbioru ziarna, które następnie jest mielone, zacierane i destylowane w alembikach. To niewiarygodne, że wszystko, co dzieje się po stronie produkcyjnej gorzelni, od przemiału, przez destylację po operacje magazynowe, jest wykonywane przez zaledwie trzech ludzi. Metody stosowane przez zespół w Arran są bardzo tradycyjne. Przez 46 tygodni w roku gorzelnicy nie torfują swoich słodów, a przez resztę czasu wykorzystują torf do ekspresji Arran Machrie Moor. Używając dużych drewnianych podkładek wykonanych z sosny Oregon, brzeczka poddawana jest długiej fermentacji, aby zapewnić pełniejsze smaki i aromaty. Destylacja odbywa się dwukrotnie, aby wydobyć niuanse ze spirytusu. Arran następnie używa szerokiej gamy beczek do maturacji: od tradycyjnych beczek po bourbonie i sherry do beczek, w których wcześniej przechowywano wina Amarone, Sauternes i Port. Swój głęboki kolor, dramy zawdzięczają właśnie beczkom – nie ma tutaj miejsca na sztuczne barwniki. Unikalną cechą destylarni jest jeden z jej magazynów, w którym beczki dojrzewającego spirytusu są ułożone znacznie wyżej niż w tradycyjnych magazynach. Dzięki temu, pojedyncze beczki umieszczone na dowolnej wysokości, mogą być kompletowane przez jednego człowieka, obsługującego specjalnie przystosowany do tej operacji wózek widłowy.

Nieustanny rozwój destylarni

Ostatnią rozbudowę destylarni zakończono w 2017 roku. Zainstalowano wówczas dodatkowy, ponad dwukrotnie zwiększając wydajność Arran do 1,2 mln litrów rocznie. Aby pomieścić rosnącą liczbę odwiedzających, Arran dodał drugą salę degustacyjną do swojego centrum dla zwiedzających i zbudował przyległy obiekt z salą konferencyjną, barem degustacyjnym i pokojem do „mieszania whisky” o nazwie Rowan House. Firma macierzysta Isle of Arran Distillers otworzyła drugą destylarnię, Lagg, na południu wyspy w 2019 roku.

Zróżnicowany asortyment

Butelkowanie whisky Arran jako single malt whisky rozpoczęło się od limitowanej trzyletniej edycji w 1998 roku. To limitowane wydanie osiąga teraz cenę około 600 funtów. Od samego początku single malty Arran są chętnie obserwowane przez entuzjastów słodowych dramów. Mogą oni przebierać w ekspresjach z określeniem wieku, w dramach o torfowym charakterze z kolekcji Machrie Moor, czy w specjalnych wydaniach, takich jak Arran Quarter Cask, Arran Devil's Punchbowl, Arran Barrel Reserve czy Arran James Mactaggart.